STEFAN ĹťEROMSKI Snobizm i PostÄp

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

uczucia, i� nigdy ju� ani Suworow, ani Krylenko w WiSle konia nie napoi, gdy� ka�dego
wroga m�oda moc narodowa rozedrze u plemiennych granic i raczej trupami wszystkich m�-
czyzn zawali drogi do wn�trza kraju wiod�ce, ni�by mia�a do jarzma si� schyli� ponownie, -
odetchniemy i w narodowym piSmiennictwie od rosyjskiego wp�ywu. Zdawa�oby si�, �e zna-
my ju� niezgorzej te wszystkie perypetie i �eSmy si� niemi nasycili do znaku. Tymczasem -
tak nie jest. Najm�odsza poezja polska nie mo�e si� odessa�, oderwa� od piersi wielkiej ma-
tuszki . Futuryzm, stary ju� i strudzony, przyw�drowa� i do nas wreszcie z Rosji, a rodzimy
snobizm podaje, jako nowoS�, ów najistotniejszy kacapizm:
Miejsca! Gromada idzie, proletariacki samum!
Czapkami drog� wymoSci� taneczny krok rewolucji.
Rwiat postawiony pod Scian�, jak ma�y, blady cz�owieczek.
Mruga� bezradnie oczkami, gdy kolbySmy wznieSli do ramion.
P�aka� zmartwiony Chrystus o dusze swoich owieczek.
Gdy salw� gruchn�y lufy i Snieg si� krwi� poplami�.
Nam-li dziS skomle� nad trupem, gdy hymnem t�tni nerw,
Czaszk� o ziemi� grzmoci� i krzycze�: nie przeklinaj!?
Do wszystkich okien i drzwi ju� wali kolbami mauzerów
W �unach wschodz�cej zorzy wielka, Swietlana Nowina .6)
Na odwrocie pierwszej stronicy swego poematu Bruno Jasie�ski umieSci� cytat z Liens G.
Apollinaire a:
23
Libres de tous liens
Donnons-nous la main
lecz niewiele wspólnego ma on z poet� francuskim. Natomiast wszystko go ��czy z poetami
Rosji: niweczenie ustalonej pisowni, lubowanie si� w opisach jakiegoS Swiata pod Scian�, gdy
hymnem t�tni nerw ,- no, i ów Chrystus, tak nieodzowny w ka�dym utworze rosyjskim, przy
rozstrzeliwaniach, morderstwach i tym podobnych rozkoszach majakowszczyzny. Nowina ,
która, jakoby, wali ju� kolbami mauzerów do wszystkich okien i drzwi - jest to snobistyczna
nowinka, literacka formu�ka, przeniesiona z ksi��ek rosyjskich do ksi��ek polskich wraz z ca-
�ym aparatem niezb�dnych akcesoriów najczySciej cudzoziemskich, jest to wi�c literacki kie-
runek , oczytany ju�, ograny, porzucony przez tameczny snobizm i zwalczany przez kierunki
nowe, ima�inizm, mistycyzm, oraz przez najnowsze wycie w nocy Marienhofa:
Ja wycho�u p�oszczadiami orat :
Pradajotsia sierdce absolutno lisznieje!
Ej, kto choczet pudami tosku pokupat ?
Wexmy dla przyk�adu spraw� ortografii. W Rosji zaprowadzi� zmian�, pomini�cie starego jat
które nas tyle �ez w dzieci�stwie kosztowa�o, znaku twardego, oraz inne uproszczenia, - sam
rz�d sowiecki. Wszystkie ksi��ki i czasopisma drukowane s� wed�ug nowej pisowni. O ile
tedy utwory jakiego poety wychodzi�y z pod prasy w samej Rosji, musia�y by� odziane w sza-
t� nowej pisowni. Dlaczego utalentowany poeta Bruno Jasie�ski drukuje swoj� ksi��k� tutaj,
u nas inaczej, ni� wszyscy, wed�ug jakiejS pisowni nieznanej nikomu, wymySlonej z g�owy?
Wyt�umaczenie jest tylko jedno: naSladownictwo gotowego wzoru. Jaki� bowiem inny czyn-
nik artystycznej, literackiej, narodowej, czy spo�ecznej natury móg� sk�oni� tego poet� do
wyrz�dzenia tak ci�kiej krzywdy naszej narodowej kulturze, jak niweczenie ustalonego spo-
sobu wyra�ania mySli? Gdyby jego utwór by� jedynie monologiem wewn�trznym, wyrazem
Snienia duszy, uj�tym w wyrazy, to twórcy by�oby przecie wszystko jedno, jak ten proces taj-
ny wyrazi� graficznie i naj�atwiej by�oby mu wyrazi� go w sposób najprostszy, do którego
r�ka przywyk�a. Gdyby jego utwór by� produktem Swiadomego, czy nieSwiadomego przewi-
dzenia, i� winien by� powszechnie czytany, winien budzi� echo, by� istotnie nowin� szcze-
rego i Smia�ego ducha,-to i ten, wtórny motor twórczoSci winien by by� sk�oni� poet� do wy-
boru mod�y rozpowszechnienia jego dzie�a najbardziej dost�pnej dla szerokiego ko�a czytel-
ników, czyli ustalonego sposobu ujmowania mySli. Poeta jest ofiar� trzeciej pobudki, posta-
nawia zab�ysn�� w Swiecie literackim wytworzy� protesty i sprzeciwy, uderzy� i oburzy�
pewn� sfer� ludzi, pisz�c nawet swe nazwisko w sposób niew�aSciwy, przynieS� na nasz ry-
nek literacki olSniewaj�c� mod�. Zecerzy musz� Slepia�, sk�adaj�c cudaczne wyrazy, korek-
tor w g�ow� zachodzi, dlaczego ma poprawia� dni dziwne na d�i dxiwne, p�dzi�y na pendx�y,
chodnikami na hod�kami i tym podobne. Gdy si� widzi, jak na d�oni szkod� pi�knych usi�o-
wa� artystycznych, podj�tych ku nieuSwiadomionej mo�e, lecz niew�tpliwej szkodzie j�zyka
polskiego, ma si� takie wra�enie, jak gdyby artysta malarz, zamiast wynalezienia nowej, swej
w�asnej kombinacji barw i nowych wartoSci Swiat�a i cienia, po�ama� swe p�dzle i tuby farb,
zmiesza� wszystko w jedn� mas� i obraz swój palcem malowa�. Sprawa tak zdaje si� prosta, [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Archiwum

�

pobieranie, ebook, pdf, do ÂściÂągnięcia, download

Archiwum