[ Pobierz całość w formacie PDF ]

potomka twórców potężnego państwa z czasem stał się nawet jedynym z
ródłem wiadomości
politycznych z szerszego świata. Instytucja tego doradcy, pełnomocnika, a w znacznej mierze
kierownika szlacheckiego w chałacie doszła do niesłychanego rozwoju i władzy w najcięższej
dla szlachty chwili, po zniesieniu pańszczyzny, a przetrwała po dziś dzień na całym prawie
obszarze ziem polskich. Dziedziczna zaś wiara w głowę żydowską i skłonność do oddawania
się pod jej kierownictwo długo jeszcze będzie wybitnym znamieniem szlacheckiej z
pochodzenia części społeczeństwa.
Stan szlachecki dostarczył głównego materiału, z którego się wytworzyły warstwy
inteligentne Polski porozbiorowej, nic więc dziwnego, że najcięższy okres naszego życia,
wymagający od nas największych wysiłków zastał nas społeczeństwem tak biernym, tak
niezdolnym do działania, nawet do myślenia o sobie. Wprawdzie klasy te zasilane są szybko
nowymi żywiołami, wychodzącymi z warstw zepchniętych dotychczas z widowni życia
polskiego, w ostatnich czasach w coraz większej liczbie ze stanu włościańskiego, co
niewÄ…tpliwie szybko zmienia charakter naszych klas inteligentnych, ale sam ten fakt nie
usuwa jeszcze głównej jego wady  bierności. Wystąpienie na widownię żywiołów
inteligentnych pochodzenia chłopskiego wprowadza w życie nasze nowe pierwiastki bardzo
cenne, ale samo przez się nie jest zdolne przerobić tego życia na czynny typ nowoczesny.
Chłop we wszystkich krajach, zwłaszcza tam, gdzie niedawno została zniesiona
pańszczyzna, odznacza się biernością duchową, ciężkością, brakiem przedsiębiorczości i
inicjatywy w rozszerzaniu sfery życia i działania, co mu nie przeszkadza objawiać zdrowego
instynktu samozachowawczego, żywotnego egoizmu, który mocno trzyma to, co posiada, nie
mówiąc o tym, że z powyższymi właściwościami idzie w parze brak miękkości,
sentymentalizmu, będących tak powszechnymi wadami naszego społeczeństwa
szlacheckiego. Inteligentne żywioły wychodzące z ludu wnoszą w życie polskie pierwiastki,
będące zadatkami siły, ale pierwiastki surowe, z których dopiero ćwiczenie życia
współczesnego, przeważnie więcej niż w jednym pokoleniu, wytworzyć może silny, czynny,
zdolny do intensywnego życia typ umysłu i charakteru.
Jeżeli życie społeczeństwa szlacheckiego w dawnej Polsce musiało wytworzyć
38
bierność naszego charakteru, która jest taką jego plagą, to upadek Rzeczypospolitej nie
przyniósł nam przez się warunków, zmuszających do życia czynniejszego. Można śmiało
powiedzieć, że po dziś dzień życie przeciętnego Polaka nie obejmuje nawet połowy tych
zabiegów, trosk i wysiłków, co życie przeciętnego Francuza, Anglika lub Niemca. Nie jesteśmy
przez to szczęśliwsi od tamtych, bo dla nas, wyobrażających sobie szczęście, jako stan
bierny, jako spoczynek bez troski, wszelki wysiłek jest powodem niezadowolenia, gdy dla
tamtych stał się on nieodłączną treścią życia. Gdy dla nas potrzeba czynu jeszcze dziś jest
smutną koniecznością, dla innych czyn jest warunkiem szczęścia.
Ustrój życia polskiego po upadku Rzeczypospolitej i stosunek społeczeństwa do
obcych rządów, jaki się od razu wytworzył, a potem nieprędko i w części tylko zmienił, nie
przeszkadzały bujnej wegetacji natur biernych. Ani warunki życia ekonomicznego przez długi
czas nie zmieniły się zasadniczo, ani polityczne zachowanie się społeczeństwa, polegające
na apatycznym znoszeniu obcych rządów lub co najwyżej na odczuwaniu krzywd bez reakcji
na nie, nie wymagały wysiłków, poważnych przejawów energii, nie otwierały pola dla natur
czynnych. Na periodycznie powtarzające się powstania można z pewnego punktu widzenia
patrzeć, jako na instytucję ochronną narodowej bierności: zabierając co pewną ilość lat
wszystkie jednostki energiczniejsze, mniej zdolne do wegetacji w niewoli, pozwalały one
reszcie wytrwać bez przeszkody w ustalonym systemie narodowego życia.
My nie zdajemy sobie nawet w części sprawy z tego, do jakiego stopnia nasz pogląd
na życie różni się od poglądu przeciętnego cywilizowanego człowieka. Wyraża się on we
wszystkich dziedzinach  w wychowaniu, w stosunkach rodzinnych, w sposobie zdobywania
środków do życia i używaniu życia, w stosunku naszym do potrzeb i instytucyj publicznych, w [ Pobierz całość w formacie PDF ]

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

skierniewice.pev.pl